Την επαύριο της σφαγής, 10 Ιουλίου 1821, ημέρα Κυριακή, αντιπροσωπεία από ιερείς και προκρίτους ζήτησαν από τον Κουτσιούκ Μεχμέτ τα λείψανα των εθνομαρτύρων και τα έθαψαν στον περίβολο του ιερού ναού της Παναγίας Φανερωμένης στη Λευκωσία. Το 1871, όταν χαλάστηκε ο παλαιός ναός για να κτιστεί ο υφιστάμενος, τα οστά ετάφησαν σε κοινό τάφο κάτω από την Αγία Τράπεζα. Το 1921, με την συμπλήρωση εκατόν χρόνων από την μεγάλη θυσία στον βωμό της ελευθερίας, οικοδομήθηκε Μαυσωλείο από πεντελικό μάρμαρο στον περίβολο της Φανερωμένης όπου και τάφηκαν οριστικά τα οστα των εθνομαρτύρων της 9ης Ιουλίου 1821.
Το Μαυσωλείο βρίσκεται ανατολικά του ιερού βήματος και συνορεύει με το περιτοίχισμα του περιβόλου προς τον πεζόδρομο, ακριβώς απέναντι από την είσοδο του "Παρθεναγωγείου" Φανερωμένης.
Η κάθε μιά από τις τέσσερεις αψίδες του Μαυσωλείου φέρει το όνομα ενός των ιερομαρτύρων.
Η Ανατολική αψίδα (πρόσοψη του μνημείου) με επιγραφή "+ΚΥΠΡΟΥ ΚΥΠΡΙΑΝΟΣ" φέρει ανάγλυφο τον Δικέφαλο Αετό, την Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης, και τον Παρθενώνα. Στη βάση της αψίδας υπάρχει μικρή χάλκινη πλάκα με δάφνινο στεφάνι.
Η Νότια αψίδα με επιγραφή "Ο +ΚΙΤΙΟΥ ΜΕΛΕΤΙΟΣ" φέρει ανάγλυφους δύο αγγέλους να κρατούν μεταξύ τους κορώνα.
Η Δυτική αψίδα με επιγραφή "+ΠΑΦΟΥ ΧΡΥΣΑΝΘΟΣ" φέρει ανάγλυφες τις χρονολογίες "1830" και "1930", τον θυρεό του Ελληνικού βασιλείου, δάφνες, σπαθί, πιστόλι, όπλο, και αγκυρα-όπλο.
Η Βόρεια αψίδα με επιγραφή "Ο ΚΕΡΥΝΕΙΑΣ ΛΑΥΡΕΝΤΙΟΣ" φέρει τα ίδια ανάγλυφα όπως και η Νότια αψίδα.
Στο κεντρο του Μαυσωλείου στέκεται ένα κυπελλο σκεπασμενο με μαρμάρινο ύφασμα και στη βαση αναγράφεται "9 ΙΟΥΛΙΟΥ 1821".
Πιό κάτω, στην μαρμάρινη βάση του Μαυσωλείου είναι χαραγμένη η εξής επιγραφή :
Ω ΘΥΤΑΙ ΑΙΝΑ ΤΥΘΕΝΤΕΣ ΙΔ' ΑΛΛΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΙΡΟΙ
ΟΥΡΑΝΟΘΕΝ ΠΑΤΡΗ ΝΥΝ ΔΟΤ' ΕΛΕΥΘΕΡΙΗΝ.
Αυτό αποδίδεται στα νεοελληνικά ως εξής :
Ω ΘΥΤΕΣ, 'ΣΕΙΣ ΠΟΥ ΚΑΝΑΤΕ ΜΙΑ ΕΝΔΟΞΗ (ΛΑΜΠΡΗ) ΘΥΣΙΑ,
ΚΑΙ 'ΣΕΙΣ ΑΛΛΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΙΕΡΟΙ,
ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΟΥΡΑΝΟΥΣ ΔΩΣΤΕ ΤΩΡΑ ΣΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ ΛΕΥΤΕΡΙΑ.
Η είσοδος στο κενοτάφειο είναι καλυμμένη με μεγάλη ταφόπετρα στο έδαφος της Βόρειας όψης.
Η μαρμάρινη βαση της Βόρειας όψης φέρει την επιγραφή "ΓΛΥΠΤΗΣ Γ.ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ Ο ΑΘΗΝΑΙΟΣ".
Η Φανερωμένη και το Μαυσωλείο βρίσκονται μόλις 50 μέτρα από το φυλάκιο της Εθνικής Φρουράς και ούτε 100 μέτρα από τους βάρβαρους αιμοδιψείς κατακτητές και δολοφόνους των ιερομαρτύρων της 9ης Ιουλίου 1821. Ας έχουν γνώσιν οι φύλακες ...
|